2025-ci ilin sentyabr ayında Toronto Beynəlxalq Film Festivalı (TIFF) 50-ci dəfə 4–14 sentyabr tarixlərində dünya üzrə kino sənətçiləri, tənqidçilər və kino həvəskarlarının iştirakı ilə keçirildi. Bu tədbir, dünya miqyasında ən nüfuzlu film festivallarından biri kimi tanınır və 2025-ci il festivalı bir sıra mübahisələr və uğurlarla yadda qaldı.
Bu il festivalın ən diqqət çəkən mübahisələrindən biri, rejissor Bri Əvrichin “The Road Between Us: The Ultimate Rescue” adlı sənədli filminin hüquqi məsələlər səbəbindən proqramdan çıxarılması oldu. Film 7 oktyabr 2023-cü il hücumları zamanı İsrailin ehtiyatda olan generalı Noam Tibonun xilas olunma əməliyyatını təsvir edirdi və Həmas tərəfindən çəkilmiş görüntülərin istifadəsi ilə bağlı hüquqi problemlərə görə festival proqramından çıxarıldı. Bu qərar geniş tənqidlərə səbəb oldu və tənqidçilər bunu siyasi senzura kimi qiymətləndirdilər.
İctimai etirazlar və beynəlxalq təzyiqlər nəticəsində, o cümlədən festival təşkilatçılarına 60,000-dən çox elektron məktub göndərilməsindən sonra, TIFF qərarını dəyişdi və həmin sənədli film yenidən festival proqramına daxil edildi.
Bütün mübahisələrə baxmayaraq, TIFF 2025 böyük uğurlarla yadda qaldı. Festivalda gala və xüsusi nümayiş bölmələrində 11 yeni film təqdim edildi. Bunlar arasında Reyan Conson, Derk Sianfrans, Pol Qrinqress və Nikolas Haytner kimi tanınmış rejissorların əsərləri diqqət çəkdi. “Coral” (Nikolas Haytner), “Frantz” (Aqneska Holland), “Evsiz” (Niraj Gayvan) və “Şəxsi Həyat” (Rebeka Zlotovski) kimi filmlər festivalda nümayiş olundu.
Həmçinin, bu il festivalda iki İran filmi də iştirak etdi ki, bu da İran kinosuna beynəlxalq səviyyədə artan diqqətin göstəricisidir.
“The Road Between Us” sənədli filminin ilkin çıxarılmasından sonra proqramda yenidən yer alması beynəlxalq mediada geniş əks-səda doğurdu. Tənqidçilər və kino aktivistləri bu addımı ifadə azadlığının və müxtəlif hekayələrin nümayişinin əhəmiyyətinin göstəricisi kimi qiymətləndirdilər. Əməkdar kino simaları, o cümlədən Emi Şumer, Debra Messing və Maym Bialik TIFF-ə açıq məktubla müraciət edərək, müxtəlif səslərin nümayişinin davam etdirilməsini və müəyyən hekayələrin senzurasından çəkinməyi tələb etdilər.
Toronto Beynəlxalq Film Festivalı 2025 çətinliklərə və mübahisələrə baxmayaraq, kino sənətinin mədəni əlaqə və insan mesajlarının çatdırılması üçün körpü rolunu bir daha təsdiqlədi. Müxtəlif filmlərin iştirakı və qlobal əks-sədası TIFF-in beynəlxalq kino sahəsində əhəmiyyətini göstərdi.
Jafar Khosravani Manesh
( LJI Reporter)
