15-17 avqust tarixlərində Göygöl rayonunun əsrarəngiz təbiətə malik “Xan yaylağı” ərazisində Dördüncü Milli Yaylaq Festivalı uğurla keçirilib. Festivalın iştirakçı sayı on minlərlə insanı əhatə edib və bu tədbir ölkənin ən böyük etnoqrafik, mədəni və idman tədbirlərindən biri kimi diqqət çəkib.
Festivalın əsas məqsədi Azərbaycanda yaylaq və elat ənənələrini qorumaq və təbliğ etmək, həmçinin bölgənin turizm potensialını gücləndirməkdir. Əvvəlki illərdə olduğu kimi, builki festival da üç əsas istiqamət ətrafında formalaşıb: mədəni-etnoqrafik hissə, milli yaylaq oyunları və ekoturizm (eko-ağro-etno turizm) bölməsi. Bu yanaşma həm yerli, həm də xarici ziyarətçilərə Azərbaycanın təbii və mədəni zənginliklərini yaxından görmək imkanı yaradıb.
“Xan yaylağı” festival iştirakçılarını möhtəşəm təbiət mənzərələri ilə qarşılayıb. “Cavad xan” Tarix və Mədəniyyət Fondunun təşəbbüsü, Mədəniyyət Nazirliyi və bir sıra digər dövlət qurumlarının təşkilatçılığı ilə geniş sahədə tematik guşələr, səhnəciklər və digər tikililər qısa müddət ərzində inşa olunub. Etnoqəsəbəyə gələn qonaqlar artıq yaylaq həyatının bütün zövqlərini hiss edə biliblər.
Festivalın xarici iştirakçılarından biri, Qazaxıstandan gəlmiş kobız ifaçısı Aknar Tattibaykızı, ikinci dəfə festivalda iştirak etdiyini qeyd edib:
“Bu, mənim Azərbaycana ikinci səfərimdir. Qazaxıstanı təmsil edirəm və ifa edəcəyim musiqi aləti kobızdır – türk-şaman musiqi aləti. Azərbaycan qardaş ölkədir və bu festival vasitəsilə bu musiqi alətini dünyaya tanıtmaq istəyirəm”.
Festival müddətində minlərlə tamaşaçı üçün zəngin mədəni proqramlar təqdim olunub. Xarici ölkələrdən dəvət olunmuş etnik musiqi qruplarının ifaları, yerli kollektivlərin çıxışları, milli rəqslər və xalq mahnıları ziyarətçilər tərəfindən böyük maraqla izlənilib. Həmçinin Azərbaycanda yaşayan azsaylı xalqların mədəniyyət nümunələri ilə tanış olmaq imkanı yaranıb. Festival çərçivəsində səhnəciklər, teatral kompozisiyalar, qədim xalq oyunları, sənətkarlıq nümunələri və milli geyim sərgiləri nümayiş etdirilib. Ziyarətçilərə təbiət qoynunda yaylaq həyatını yaşamaq, kamp qurmaq və gecələmək imkanı da təqdim olunub.
Milli Yaylaq Festivalının layihə rəhbəri Müzadil Həsənov bildirib ki, tədbirin əsas hədəfi Türk dünyasının mədəniyyətlərini birləşdirməkdir:
“Türkdilli xalqların vahid mədəniyyət çətiri altında birləşdirilməsi ilə yanaşı, qədim elat mədəniyyətinin və yaylaq ənənələrinin təbliği, yaşadılması da məqsədimizdir. Hər il festivalı daha böyük coşqu ilə təşkil etməyə çalışırıq. Bu il də bir çox xarici ölkələrdən iştirakçılar qatılıb və on minlərlə ziyarətçinin festivalı izləyib”.
Beləliklə Göygöl rayonunun füsunkar “Xan Yaylaq” ərazisində keçirilən IV Milli Yaylaq Festivalı yalnız yerli mədəniyyətin və müasir turizmin təcəssümü deyildi, həm də türklərin minilliklər boyu Türkistan coğrafiyasında formalaşdırdığı tarixin güzgüsü oldu. Türkiyə, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan, Türkmənistan və Rusiyada, Gürcüstanda, İranda yaşayan türk icmalarından gələn çoxsaylı mədəniyyət və incəsənət qruplarının iştirakı bu festivalı “Türk dünyasının birliyi”nin nümayişi üçün qlobal bir səhnəyə çevirdi.
Yaylaq və qışlaq türk köçəri həyat tərzinin əsasını təşkil etməklə yanaşı, onların yalnız təsərrüfat sistemini deyil, həm də ictimai, siyasi və dini kimliyini formalaşdırmışdır. Hunlardan və Göytürklərdən tutmuş Qaraqanilər və Səlcuqlara qədər yaylaqlar türk tayfalarının siyasi qərar qəbul etmə, hərbi təlim və iqtisadi istehsal mərkəzi sayılırdı. “Yurd” ruhu və “Törə” (türk qanunu və adəti) məhz bu yaylaq məkanlarında möhkəmlənmişdir. Aşıq ədəbiyyatında, ənənəvi musiqidə və türk əfsanələrində yaylaq azadlığın, qüdrətin və insanla təbiətin bağlılığının rəmzi olmuşdur. Qafqazda və Azərbaycanda isə bu ənənə əsrlər boyu davam etmiş və bu gün yeni bir formada dirçəldilir.
Bu ilki festival müxtəlif mədəni, idman və incəsənət proqramları ilə zəngin idi: “Yaylaq yurdu” etno-kəndi, alaçıqlar, sənətkarlıq bölməsi, cıdır meydanı, “Yaylaq süfrəsi”, pəhləvan meydanı və aşıq musiqisi. Milli oyunlar və qədim türk yarışlarını yada salan pəhləvan güləşi, oxçuluq, at çapma nümayiş etdirildi. Kənd təsərrüfatı və kənd məhsulları sərgisi isə yaylaq iqtisadiyyatının müasir formada davamını əks etdirdi.
Festivalın xüsusi və çoxsaylı izləyiciləri olan bölmələrindən biri “Dədə Qorqud Ocağı” idi. Bu rəmzi məkanda türklərin mifoloji və qəhrəmanlıq simvolu olan Dədə Qorqud xatırladıldı. Burada aşıq musiqisi ifa olundu, qəhrəmanlıq rəvayətləri oxundu və “Kitabi-Dədə Qorqud”un əfsanələri yenidən canlandırıldı. Ziyarətçilər Dədə Qorqudun hikmətləri, türklərin şifahi dastan danışmaq ənənələri və bunun Azərbaycan milli kimliyindəki yeri ilə yaxından tanış oldular. Bu bölmə mənəvi irsin ötürülməsində və gənc nəslin tarixi köklərlə bağlılığının güclənməsində mühüm rol oynadı.
Türk dünyasının hər yerindən gələn incəsənət qrupları musiqi, milli rəqslər və sənətkarlıq nümunələri ilə festivalda iştirak etdilər. Onlardan biri də qazax sənətçisi Əknar Tatbayqızı idi ki, şaman aləti olan “qobız”la ifası qədim türk musiqisinin davamlılığını nümayiş etdirdi. Bu beynəlxalq iştirak Balkanlardan Türkistana və hətta Çinə qədər türklərin mədəni birliyini təcəssüm etdirdi.
Festivalın mənəvi baxımdan ən önəmli hissələrindən biri də Dədə Qorqud ocağı idi. Burada “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanının rəmzləri, bütün türklərin ortaq irsi canlandırıldı. Bu ocaq əfsanəvi hekayələri, qəhrəmanlıq və mənəvi dəyərləri xatırladırdı. Festivaldakı iştirakı bir mesaj idi: türk gənclərinin mənəvi irslə bağlılığı bu gün də canlı və güclüdür. Dədə Qorqud türk tarixində yalnız dastan qəhrəmanı deyil, həm də müdriklik, tayfa birliyi və mədəni kimliyin qoruyucusudur. Ona festivalda xüsusi yer ayrılması bu tədbirin kimlik dərinliyini ikiqat artırdı.
Azərbaycan Respublikası bu festivalı təşkil etməklə yalnız yerli mədəniyyəti təqdim etmədi, həm də türklərin mədəni birliyi layihəsində lider rolunu nümayiş etdirdi. Etno-idman Konfederasiyasının rəhbəri Bilal Ərdoğanın iştirakı göstərdi ki, bu festival transmillət və sivilizasiya ölçülərinə malikdir və ortaq türk mədəniyyət siyasətinin bir hissəsi kimi qəbul olunur.
Beləliklə, Göygöldə keçirilən dördüncü Milli Yaylaq Festivalı minilliklər boyu Türkistan düzlərindən Qafqaz dağlarına qədər uzanan ənənələrin davamı idi. Festival yalnız türk irsinin təcəssümü deyil, həm də türk dünyasının birliyinə və yaylaq dəyərlərinin müasir dünyada dirçəldilməsinə çağırış edən bir mədəniyyət bəyanatı oldu. “Dədə Qorqud Ocağı”nın iştirakı isə bu mesajı daha da aydın göstərdi: türklərin mifoloji və mənəvi irsi xalqların qəlbində hələ də yaşayır və gənc nəsillər bu irslə öz kimliklərini yenidən dərk edə bilərlər.
“Azerbaijan Post”
